Nhược thị ở trẻ em là một trong những vấn đề thị lực được quan tâm. Việc phát hiện càng sớm sẽ giúp cho quá trình điều trị tình trạng này càng hiệu quả. Cùng tìm hiểu những điều cha mẹ cần biết về nhược thị ở trẻ em qua bài viết dưới đây nhé!
Nhược thị là gì?
Nhược thị được định nghĩa là thị lực dưới mức bình thường của một hoặc cả hai mắt nhưng không thể cải thiện thị lực ngay bằng cách sử dụng kính hay các phương pháp điều trị khác.
Nhược thị không phải là một tật khúc xạ hay các bệnh liên quan đến cấu trúc của mắt mà là một rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến thị lực. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn tới suy giảm thị lực 1 mắt ở trẻ em.
Nguyên nhân dẫn tới nhược thị ở trẻ em
Nhược thị ở trẻ em xảy ra do quá trình hình thành liên kết thị giác ở những năm đầu đời của trẻ xuất hiện bất thường. Thị lực của trẻ sơ sinh còn kém do khả năng xử lý thông tin thị giác chưa hoàn thiện. Vì vậy, trải qua quá trình tiếp nhận những hình ảnh từ thế giới bên ngoài các đường dẫn truyền thần kinh dần hình thành. Các hình ảnh ở võng mạc nhanh chóng được truyền đi trong những năm đầu đời. Điều này giúp thị giác của trẻ cải thiện nhanh chóng. Thị giác tiếp tục phát triển đến những năm trẻ 7 hoặc 8 tuổi.
Trẻ dưới 7 tuổi nếu không được kích thích thị giác thích hợp sẽ rất dễ dẫn tới nhược thị. Thời gian xuất hiện nhược thị càng sớm thì tình trạng suy giảm thị lực càng nghiêm trọng. Sự kích thích thị giác xuất hiện bất thường là do hình ảnh của vật trên võng mạc bị mờ một hoặc cả hai bên. Một số nguyên nhân khiến cho những hình ảnh này bị mờ là:
– Tật khúc xạ: Khi hai mắt có sự chênh lệch độ khúc xạ lớn hơn 1 diop thì các hình ảnh thu được ở võng mạc mỗi bên sẽ có sự khác biệt. Lúc này, mắt có thể ưu tiên lựa chọn hình ảnh ở mắt tốt hơn. Nhìn chung, mắt viễn thị và loạn thị dễ bị nhược thị hơn do mắt cận vẫn có thể duy trì sự tập trung hình ảnh với các vật ở gần.
– Lác: Lác là tình trạng mắt không di chuyển theo hướng giống nhau. Khi mắt không di chuyển cùng hướng, hình ảnh thu được ở hai mắt cũng xuất hiện sự khác biệt. Điều này khiến não sẽ chọn hình ảnh từ một mắt để đánh giá tình huống.
– Bệnh về mắt: Trẻ sơ sinh bị đục thủy tinh thể có thể khiến cho một mắt không thu được hình ảnh. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nhược thị ở trẻ.
Dấu hiệu nhược thị ở trẻ em
Nhược thị là bệnh lý khó phát hiện, đặc biệt là ở trẻ em vì chúng chưa có những định nghĩa rõ ràng về việc suy giảm thị lực. Một số dấu hiệu cha mẹ có thể để ý nhằm phát hiện sớm bệnh lý này ở trẻ là:
– Thường xuyên va vào đồ vật, đặc biệt là việc ưu tiên va ở một bên nhiều hơn bên còn lại.
– Thường ưu tiên sử dụng một bên cơ thể nhiều hơn.
– Hay mỏi mắt, dụi mắt hay nheo mắt một bên.
– Hay nghiêng đầu sang một bên.
– Lác mắt.
– Khả năng tập trung không tốt.
– Mí mắt một bên sụp xuống.
– Gặp khó khăn trong việc đọc sách, thường không hứng thú với đọc sách.
– Sự phối hợp giữa mắt và tay bị ảnh hưởng.
Nhược thị ở trẻ em có nguy hiểm không?
Nhược thị nếu không được điều trị có thể ảnh hưởng đến thị lực của trẻ, gây nên tình trạng suy giảm thị lực vĩnh viễn, tệ nhất có thể xuất hiện mù lòa.
Nhược thị ở trẻ em có chữa được không?
Điều trị nhược thị càng sớm thì khả năng chữa khỏi nhược thị càng cao. Vì trẻ còn hoàn thiện thị giác cho đến năm 7 tuổi nên khi tiến hành điều trị nhược thị trước khoảng thời gian này thì thị lực sẽ khôi phục tốt hơn. Vậy nhược thị ở những trẻ lớn hơn có chữa được không?
Câu trả lời là có. Do bất kỳ thời điểm nào chúng ta cũng hoàn toàn có thể xây dựng một đường dẫn truyền thần kinh mới. Tuy nhiên, việc tác động đến những đường liên kết đã tồn tại lâu sẽ khó khăn hơn việc tác động vào đường dẫn truyền thần kinh mới hình thành. Vì điều này nên việc phát hiện sớm tình trạng nhược thị được nhiều chuyên gia Nhi khoa và Nhãn khoa chú trọng.
Cách chữa nhược thị ở trẻ em
Tùy thuộc vào từng nguyên nhân mà phương án điều trị của bác sĩ với mỗi trẻ là khác nhau. Cụ thể là:
Điều chỉnh quang học
Điều chỉnh tật khúc xạ bằng kính là bước đầu tiên mang lại hình ảnh của vật rõ nét trên võng mạc đến từng mắt của trẻ nhược thị. Theo một số thống kê, chỉ riêng việc điều chỉnh tật khúc xạ đã có thể giải quyết được tình trạng nhược thị ở ⅓ trẻ từ 3 đến 7 tuổi. Vì vậy, nếu trẻ bị nhược thị, cha mẹ nên đưa trẻ đến các cơ sở Nhãn khoa uy tín để được đo kính mắt phù hợp với tình trạng của trẻ.
Che mắt
Đây là phương pháp điều trị nhược thị được sử dụng chủ yếu trong 250 năm qua. Che mắt là phương pháp đơn giản, tiện lại không gây nên ảnh hưởng xấu đến mắt. Trẻ sẽ được che mắt khỏe hơn để bắt buộc não bộ phải sử dụng hình ảnh của mắt yếu hơn. Thời gian che phụ thuộc vào nhận định của bác sĩ về tình trạng của trẻ.
Lưu ý, che mắt trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng mắt yếu lấy lại thị lực bình thường nhưng mắt khỏe mạnh lại trở nên yếu hơn. Vì vậy, cha mẹ cần theo dõi sự thay đổi thị lực và kịp thời thông báo cho bác sĩ nếu xuất hiện những bất thường.
Hiện nay, người bệnh nhược thị nếu không thể rèn luyện tính tự giác khi che mắt thì có thể được chỉ định sử dụng atropin nhỏ vào mắt nhằm khiến cho mắt khỏe mạnh không quan sát được hình ảnh trong vòng vài giờ. Điều này cũng sẽ kích thích não bộ sử dụng hình ảnh của mắt yếu hơn.
Phẫu thuật
Phẫu thuật thường ít khi được sử dụng trong điều trị nhược thị ở trẻ em. Do thị lực của trẻ có thể cải thiện theo thời gian nên việc phẫu thuật quá sớm sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của mắt sau này. Với tình trạng đục thủy tinh thể bẩm sinh, bác sĩ sẽ cân nhắc mức độ và tiến hành can thiệp để điều trị tình trạng của người bệnh nhằm tránh gây ảnh hưởng xấu đến thị lực sau này.
Ngừng điều trị nhược thị khi nào?
Điều trị nhược thị là một quá trình lâu dài kết hợp giữa theo dõi và điều chỉnh kế hoạch phù hợp với sự đáp ứng của người bệnh. Quá trình điều trị phải được tiến hành theo từng bước như:
– Điều chỉnh tật khúc xạ.
– Nếu chưa điều trị được sẽ kết hợp với miếng che mắt.
Nếu quá trình điều trị chưa được cải thiện mặc dù đã tuân thủ hoàn toàn điều trị thì các bác sĩ có thể phải tìm lại nguyên nhân gây nên tình trạng nhược thị. Trong trường hợp thị lực cải thiện, người bệnh sẽ tiếp tục điều trị cho đến khi thị lực giống với bên mắt khỏe mạnh.
Tầm soát nhược thị thế nào?
Việc đánh giá thị lực và khám mắt thường xuyên để có thể phát hiện sớm những bệnh lý về mắt. Tất cả các trẻ em nên được đánh giá thị lực trước khi đi học mầm non. Nếu gia đình có tiền sử mắt lác, đục thủy tinh thể ở trẻ em hoặc có những bệnh về mắt nghiêm trọng di truyền thì cha mẹ nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế sớm để được đánh giá thị lực và những vấn đề liên quan.
Cha mẹ nên duy trì cho con đi khám mắt khi bắt đầu đi học và duy trì 1-2 năm/lần để tầm soát bệnh.
Mong rằng bài viết đã cung cấp cho độc giả các kiến thức về nhược thị ở trẻ em. Nhược thị ở trẻ em là một vấn đề có thể gây nên ảnh hưởng đến thị lực sau này nếu không được phát hiện kịp thời. Vì vậy, cha mẹ nên đưa trẻ đến các cơ sở Nhãn khoa hoặc Nhi khoa để được đánh giá phù hợp.
Nếu cần tìm hiểu thông tin về nhược thị hoặc tư vấn chuyên sâu về sản phẩm chăm sóc mắt, mời độc giả liên hệ theo số hotline miễn cước 1800 9229 để được Dược sĩ chuyên môn hỗ trợ.
Tài liệu tham khảo
1. Management of amblyopia in pediatric patients: Current insights, NCBI, truy cập ngày 25/05/2024
2. Amblyopia, NCBI, truy cập ngày 25/05/2024
3. Amblyopia (Lazy Eye), Cleveland Clinic, truy cập ngày 25/05/2024
