Tuyến lệ có một vai trò quan trọng, giúp mắt hoạt động hiệu quả, tránh khỏi tình trạng khô mắt. Vậy khi tắc tuyến lệ thì điều gì sẽ xảy ra. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục tắc tuyến lệ qua bài viết dưới đây nhé!
Tắc tuyến lệ là gì?
Tuyến lệ là hệ thống ống dẫn nước mắt giúp nước mắt được vận chuyển quanh nhãn cầu rồi thoát ra ngoài. Đây là cơ quan nằm ở góc ngoài của khóe mắt. Tuyến lệ sản xuất ra nước mắt vừa giúp bề mặt nhãn cầu luôn sạch sẽ vừa giúp bôi trơn bề mặt mắt và giúp giác mạc hấp thu oxy. Ngoài ra, nước mắt còn có chứa các yếu tố miễn dịch giúp chống lại những tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài.
Khi tuyến lệ bị tắc, dòng chảy của nước mắt sẽ bị ảnh hưởng. Điều này có thể dẫn tới tình trạng nước mắt chảy nước ngược hướng chảy bình thường. Theo một số thống kê, tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh thường chiếm tới 6-20% trẻ mới sinh ra.
Nguyên nhân
Bình thường, nước mắt sẽ đi từ hệ thống lệ đạo xuống mũi rồi chảy xuống miệng. Ở vị trí, lệ đạo đổ vào mũi có một van gọi là van Hasner. Khi mới sinh ra, nếu màng tại vị trí van Hasner chưa vỡ, nước mắt và chất lỏng sẽ không thể thoát ra ngoài một cách bình thường, dẫn đến tích tụ bên trong ống lệ đạo. Theo thời gian, chất lỏng này tích tụ khiến cho tuyến lệ giãn ra và dẫn tới tình trạng nhiễm trùng tuyến lệ.
Tắc tuyến lệ có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác như:
– Nhiễm trùng: Tình trạng nhiễm trùng kéo dài có thể dẫn tới tích tụ tế bào chết gây nên tình trạng hẹp và tắc nghẽn tuyến lệ.
– Chấn thương: Những chấn thương ở vùng mắt gây nên tình trạng sưng tấy và thay đổi mô xung quanh tuyến lệ có thể khiến cho vùng này bị tắc nghẽn.
– Tuyến lệ hẹp hơn bình thường: Điều này sẽ khiến cho vùng này dễ tắc hơn.
– Lão hóa: Theo thời gian, tuyến lệ cũng như những khu vực xung quanh tuyến này dễ bị thu hẹp và tắc nghẽn hơn khi còn trẻ.
– Khối u: Nếu khối u tăng kích thước và chèn ép vào tuyến lệ có thể khiến cho đường dẫn trong tuyến bị ảnh hưởng khiến nước mắt bị tích tụ lại khu vực này.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tuyến lệ bị tắc như:
– Các bệnh lý viêm nhiễm ở mắt mạn tính như viêm màng bồ đào.
– Tăng nhãn áp.
– Thực hiện các phẫu thuật mắt hoặc xoang.
Triệu chứng
Triệu chứng tắc tuyến lệ ở người lớn thường xuất hiện với những đặc điểm như:
– Chảy nước mắt.
– Tích tụ chất nhờn hoặc cặn trên mí mắt, lông mi.
– Dụi mắt nhiều hơn.
– Vùng tuyến lệ bị đỏ và sưng.
– Tầm nhìn mờ.
Trong trường hợp tình trạng tắc tuyến lệ không được điều trị đúng cách có thể dẫn tới tình trạng nhiễm trùng như:
– Sưng, nóng, đỏ khu vực tuyến lệ.
– Sốt cao.
– Quấy khóc và khó chịu. Đây là triệu chứng tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh thường gặp mà cha mẹ và người chăm sóc không nên bỏ qua.
– Đau mắt.
Chẩn đoán
Dựa trên các triệu chứng của người bệnh và những thăm khám xung quanh mắt, bác sĩ sẽ xác định được chính xác tình trạng tuyến lệ bị nghẽn của người bệnh. Trong trường hợp khó nhận biết, bác sĩ có thể cân nhắc một số xét nghiệm như:
– Thử nghiệm thoát nước mắt: Xét nghiệm này đo lường tốc độ nước mắt chảy ra. Mắt của người bệnh sẽ được nhỏ lên bề mặt 1 giọt thuốc nhuộm fluorescein. Sau 5 phút, nếu phần lớn thuốc nhuộm vẫn còn ở trên bề mặt mắt thì có thể khẳng định đây là tình trạng tắc tuyến lệ.
– Chẩn đoán hình ảnh: Chụp cắt lớp vi tính (CT-scanner), cộng hưởng từ (MRI) giúp đánh giá cấu trúc tuyến lệ. Mặt khác, các xét nghiệm này đóng vai trò quan trọng trong việc loại trừ những khối u ở tuyến lệ hoặc các bệnh lý liên quan đến cấu trúc bất thường của mũi xoang như lệch vách ngăn, phì đại cuốn mũi, viêm xoang.
Điều trị
Tình trạng tắc tuyến lệ hoàn toàn có thể điều trị khỏi. Bác sĩ có thể dựa vào mức độ tắc, nguyên nhân gây ra và tuổi của người bệnh để đưa ra những chỉ định điều trị thích hợp.
Điều trị không phẫu thuật
Theo thống kê, cách day mắt chữa tắc tuyến lệ có thể giúp cải thiện triệu chứng này ở 90% trẻ sơ sinh trong năm đầu tiên. Người chăm sóc trẻ nên thực hiện ấn nhẹ túi lệ 2-3 lần mỗi ngày.
Trong trường hợp người bệnh có những triệu chứng của nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể kê thuốc mỡ kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, nếu các dấu hiệu của nhiễm trùng kéo dài từ 6-10 tháng, trẻ sơ sinh nên được đến các cơ sở y tế để đánh giá dị tật mắt và tiến hành thăm dò ống tuyến lệ nếu cần thiết.
Với trường hợp người bệnh bị nghẽn tuyến lệ do chấn thương vùng mặt thì bác sĩ có thể đợi vết thương lành lại trong vài tháng để xem tuyến lệ bị tắc có thể tự thông không.
Điều trị phẫu thuật
Trong trường hợp những phương pháp khắc phục không phẫu thuật không cải thiện được tình trạng tắc. Bác sĩ có thể cân nhắc thực hiện những phương án như:
– Thăm dò ống lệ đạo: Trong trường hợp tắc tuyến lệ tái đi tái lại hơn 6 tháng, bác sĩ có thể lựa chọn thăm dò ống lệ đạo. Với trẻ từ 12 tháng trở lên, khi thực hiện can thiệp này sẽ phải gây mê toàn thân. Vì vậy, độ tuổi thực hiện can thiệp này đến nay vẫn còn gây tranh cãi.
– Giãn vùng bị tắc bằng ống thông: Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nhỏ silicone hoặc polyurethane để nong rộng vùng tắc nghẽn giúp cho tuyến lệ duy trì kích thước bình thường. Các ống này sẽ được để khoảng 3 tháng trước khi được lấy ra. Lưu ý, khi tồn tại ống, người bệnh cần được hướng dẫn những biện pháp chăm sóc phù hợp.
– Giãn vùng bị tắc bằng ống thông bóng: Phương pháp này được áp dụng trong các trường hợp vùng tuyến lệ bị tắc mà xử trí bằng các biện pháp khác không thành công. Can thiệp thường hiệu quả đối với trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi hoặc người lớp bị tắc tuyến lệ một phần.
-Mở thông túi lệ: Ở phẫu thuật này, bác sĩ sẽ tiến hành rạch một đường ở bên mũi, gần túi lệ. Sau khi tiến hành mở thông tuyến lệ cho đến mũi và tạo đường đi mới cho nước mắt.
– Phẫu thuật nội soi: Phương pháp này cũng tạo đường đi mới cho nước mắt nhưng thay vì đi từ bên ngoài thì phương pháp này sẽ tiếp cận qua lỗ mũi. Can thiệp mang tính thẩm mỹ cao nhưng tỷ lệ thành công lại thấp hơn mở thông túi lệ từ bên ngoài. Sau 6-12 tuần, người bệnh sẽ quay lại văn phòng để tháo bỏ những ống đỡ được sử dụng trong can thiệp.
Phòng ngừa
Do tắc nghẽn tuyến lệ xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau và khó có thể phòng ngừa nhưng bạn hoàn toàn có thể thực hiện những việc làm sau để hạn chế nguy cơ mắc bệnh:
– Không dụi hoặc chạm vào mắt quá mức. Trong trường hợp mắt bị cộm, bạn có thể sử dụng nước rửa mắt chuyên dụng để loại bỏ bụi bẩn.
– Tránh dùng chung những dụng cụ trang điểm hoặc các dung dịch chăm sóc mắt.
– Làm sạch kính áp tròng theo hướng dẫn của bác sĩ.
– Rửa tay thường xuyên đặc biệt là sau khi từ bên ngoài về.
Một số câu hỏi liên quan
Tắc tuyến lệ có thể tự khỏi không?
Tắc tuyến lệ bẩm sinh có thể tự khỏi nếu cha mẹ chăm sóc trẻ tốt kết hợp với day mắt thường xuyên. Theo thống kê, có khoảng 70% trẻ khỏi khi 6 tháng tuổi và 90% sẽ khỏi khi được 1 tuổi.
Ở người lớn, hầu hết các nguyên nhân, đặc biệt là các nguyên nhân liên quan đến chấn thương đều đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị.
Khi nào tắc tuyến lệ nên gặp bác sĩ?
Mặc dù tắc tuyến lệ không phải bệnh lý nguy hiểm nhưng nếu người bệnh chảy nước mắt liên tục trong vài ngày mà không đỡ hoặc xuất hiện tình trạng nhiễm trùng với các dấu hiệu như sốt cao, mệt mỏi thì nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
Mong rằng bài viết đã cung cấp cho độc giả các kiến thức về tắc tuyến lệ. Mặc dù đây không phải là bệnh lý nguy hiểm nhưng mọi người nên chăm sóc và kết hợp điều trị để tránh xuất hiện tình trạng nhiễm trùng nhé!
Nếu cần tìm hiểu thông tin về tuyến lệ hoặc tư vấn chuyên sâu về sản phẩm chăm sóc mắt, mời độc giả liên hệ theo số hotline miễn cước 1800 9229 để được Dược sĩ chuyên môn hỗ trợ.
Tài liệu tham khảo
1. Blocked Tear Duct (Nasolacrimal Duct Obstruction), Cleveland Clinic, truy cập ngày 03/06/2024
2. Blocked tear duct, Mayo Clinic, truy cập ngày 03/06/2024
3. Dacryostenosis, NCBI, truy cập ngày 03/06/2024
